Bezpieczeństwo i higiena pracy to fundamentalny aspekt funkcjonowania każdej organizacji. Poznaj standard ISO 18001, który pomaga firmom skutecznie zarządzać BHP i tworzyć bezpieczne środowisko pracy dla wszystkich pracowników.
Czym jest ISO 18001?
ISO 18001, formalnie znany jako OHSAS 18001, to międzynarodowy standard zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. System ten wspiera organizacje w identyfikacji, ocenie oraz kontroli ryzyk związanych z BHP. Wdrożenie standardu pozwala firmom systematycznie minimalizować ryzyko wypadków i chorób zawodowych.
Standard opiera się na podejściu procesowym i umożliwia tworzenie kompleksowych systemów zarządzania, które integrują się z innymi systemami w firmie. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie odpowiednich warunków pracy oraz ochrona zdrowia pracowników. W Polsce funkcjonował również krajowy odpowiednik – norma PN 18001.
Historia i rozwój standardu ISO 18001
Standard OHSAS 18001 powstał w 1999 roku jako odpowiedź na potrzebę spójnego podejścia do zarządzania BHP na arenie międzynarodowej. Został opracowany przez Brytyjski Instytut Normalizacji (BSI) we współpracy z organizacjami certyfikującymi z całego świata.
W 2007 roku standard przeszedł znaczącą aktualizację, wprowadzając usprawnienia bazujące na doświadczeniach firm. W 2018 roku został zastąpiony przez normę ISO 45001, opracowaną przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO).
Różnice między ISO 18001 a ISO 45001
- silniejszy nacisk na przywództwo i zaangażowanie kierownictwa
- większe skupienie na zdrowiu pracowników, w tym aspektach psychicznych
- wprowadzenie podejścia opartego na ryzyku i szansach
- lepsze dostosowanie do złożonych łańcuchów dostaw
- zgodność z wysokopoziomową strukturą innych norm ISO
Korzyści z wdrożenia ISO 18001 w firmie
- zmniejszenie liczby wypadków i chorób zawodowych
- redukcja kosztów związanych z absencjami i odszkodowaniami
- zwiększenie efektywności operacyjnej
- poprawa wizerunku firmy
- minimalizacja ryzyka sankcji prawnych
- spełnienie wymogów prawnych dotyczących BHP
Poprawa bezpieczeństwa i higieny pracy
Implementacja ISO 18001 prowadzi do systematycznej identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka na stanowiskach pracy. System wymusza wdrażanie środków kontrolnych i procedur minimalizujących prawdopodobieństwo wypadków. Regularne audyty i przeglądy systemu pozwalają na ciągłe doskonalenie obszaru BHP.
Zwiększenie zaangażowania pracowników
Wdrożenie standardu pozytywnie wpływa na morale zespołu. Pracownicy aktywnie uczestniczą w systemie zarządzania BHP poprzez zgłaszanie zagrożeń i proponowanie rozwiązań. Regularne szkolenia podnoszą świadomość załogi w zakresie bezpieczeństwa, co przekłada się na większą pewność podczas wykonywania codziennych obowiązków.
Jak wdrożyć ISO 18001 w firmie?
Proces wdrożenia wymaga systematycznego podejścia i zaangażowania całej organizacji. Rozpoczyna się od analizy ryzyka związanego z BHP, na podstawie której powstaje kompleksowa polityka bezpieczeństwa. Następnie definiowane są cele i zadania, wdrażane procedury operacyjne oraz programy szkoleniowe.
System wymaga ustanowienia mechanizmów regularnego monitorowania i oceny skuteczności. Wsparcie kierownictwa wyższego szczebla jest niezbędne do skutecznego wdrożenia i utrzymania standardu w organizacji.
Przygotowanie do wdrożenia
Wdrożenie ISO 18001 rozpoczyna się od szczegółowej analizy obecnej sytuacji w przedsiębiorstwie. Pierwszym krokiem jest dokładny przegląd istniejących praktyk BHP i ich porównanie z wymogami standardu, co pozwala wskazać obszary wymagające modyfikacji. Istotnym elementem jest kompleksowa analiza ryzyka, obejmująca identyfikację potencjalnych zagrożeń na stanowiskach pracy.
- powołanie zespołu wdrożeniowego z przedstawicieli różnych działów
- opracowanie szczegółowego harmonogramu działań
- określenie niezbędnych zasobów materialnych i ludzkich
- wyznaczenie osób odpowiedzialnych za poszczególne etapy
- stworzenie polityki bezpieczeństwa i higieny pracy
Szkolenia i zaangażowanie zespołu
Skuteczne wdrożenie ISO 18001 wymaga kompleksowego programu szkoleń dla wszystkich pracowników. Dla kadry zarządzającej szkolenia koncentrują się na aspektach strategicznych i prawnych, natomiast dla pozostałych pracowników – na praktycznych aspektach BHP i procedurach bezpieczeństwa.
- organizacja regularnych spotkań zespołowych
- wykorzystanie biuletynów firmowych do komunikacji
- stosowanie tablic informacyjnych
- zachęcanie do zgłaszania potencjalnych zagrożeń
- aktywne włączanie pracowników w proces wdrożenia
Przeprowadzanie audytów wewnętrznych
Audyty wewnętrzne stanowią podstawę weryfikacji skuteczności systemu zarządzania BHP. Przeprowadzają je przeszkoleni pracownicy, niezwiązani bezpośrednio z audytowanym obszarem, co gwarantuje obiektywność oceny.
- zbieranie obiektywnych dowodów zgodności
- prowadzenie wywiadów z pracownikami
- przegląd dokumentacji systemowej
- obserwacja procesów operacyjnych
- dokumentowanie wyników w formie raportu
- opracowywanie działań korygujących
Certyfikacja ISO 18001
Certyfikacja ISO 18001 potwierdza, że system zarządzania BHP spełnia międzynarodowe standardy. Po wprowadzeniu normy ISO 45001 w 2018 roku, rozpoczął się okres przejściowy, a od marca 2021 roku certyfikaty OHSAS 18001 straciły ważność. Organizacje musiały dostosować się do nowych wymogów ISO 45001.
Proces certyfikacji
- złożenie wniosku do jednostki certyfikującej
- przeprowadzenie audytu wstępnego
- wprowadzenie niezbędnych korekt w systemie
- realizacja właściwego audytu certyfikacyjnego
- uzyskanie certyfikatu (ważność 3 lata)
- coroczne audyty nadzoru
- audyt recertyfikacyjny po 3 latach
Wybór jednostki certyfikującej
Przy wyborze jednostki certyfikującej należy zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów. Podstawowym kryterium jest posiadanie akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji, co gwarantuje kompetencje i niezależność jednostki.
- doświadczenie w certyfikacji systemów BHP
- znajomość specyfiki branży
- reputacja i opinie innych firm
- koszty certyfikacji i zakres usług
- możliwość przeprowadzenia audytu wstępnego
- wsparcie w procesie przejścia na ISO 45001
